Saxofoon onderhoud tips | Klari-Sax

Een saxofoon blijft soepel spelen en gaat veel langer mee met goed saxofoon onderhoud. Hieronder vindt u een praktische gids met saxofoon onderhoud tips die u zelf veilig kunt doen – geschikt voor beginners én gevorderden, zonder aan de afregeling te komen.

Benodigdheden voor thuis

• Doortrekwisser voor de body en voor de nek.
• kleppenpapier (Pad paper) of sigaretpapier
• Microvezeldoek voor lak of zilver
• Kurkvet (speciaal voor blaasinstrumenten, geen vaseline)
• Mondstukborstel en lauw water met een drupje afwasmiddel
• Key‑oil / kleppen olie met doseernaald (optioneel)
• Tone‑hole cleaner/pijpenrager voor het octaaftoongat

Na het spelen: checklist & stappen

1. Riet afnemen en in een rietdoosje laten drogen (laat geen riet op het mondstuk zitten).
2. Mondstuk afspoelen met lauw water. Droog met een zacht doekje. Gebruik geen heet water. Het mondstuk kan verkleuren.
3. Nek drogen: gebruik voor de nek een aparte, goed passende doortrekwisser.
4. Body drogen: houd de saxofoon horizontaal of met de beker naar beneden, laat het gewichtje via de beker naar binnen en trek de doek erdoor. Herhaal indien nodig.
5. Buitenkant droog en vetvrij maken met een schone microvezeldoek.
6. G#‑pad open laten drogen (optioneel)

Tip van Klari‑Sax: gebruik geen “pad saver” (een soort plumeau) om je saxofoon te drogen. Dezen pluizen vaak en de vezels gaan tussen de polster zitten.

Mondstuk grondig reinigen

• Maak het mondstuk regelmatig schoon met lauw water en een beetje afwasmiddel. Gebruik een tandenborstel voor de buitenkant en een mondstuk borsteltje voor de binnenkant.
• Bij kalkaanslag kun je het mondstuk even laten weken (max 5 minuten) in een oplossing van een beetje natuurazijn aangelengd met lauw water (ongeveer 1:3 verhouding). Spoel daarna goed af met schoon water en droog het voorzichtig. Gebruik geen ontkalkingsmiddelen of azijnessence – die zijn te agressief en kunnen het materiaal aantasten. Waarschuwing: wees extra voorzichtig met mondstukken die gemaakt zijn van “hard rubber” / “eboniet” (gevulkaniseerd rubber). Deze kunnen groen/bruin verkleuren door de azijn.

Veiliger is om wat azijn aan te brengen op een watje/keukenpapier en dit in het mondstuk te plaatsen. Laat het 5 minuten inwerken. Daarna schoonmaken met een mondstuk borsteltje en lauw water. Ebonieten mondstukken kunnen nog steeds verkleuren, maar nu is het tenminste alleen aan de binnenkant.

Plakkende polsters (o.a. Gis‑klep)

Waarom het gebeurt: Gesloten kleppen (G#, Eb, Low C#) blijven nat in de koffer; vocht + bacteriën vormen een residu waardoor polsters gaan kleven. Ook eten/drinken met suiker, niet droogmaken na het spelen, of mechanische schade (gebogen body/gebogen mechaniek) dragen bij. Poederpapier verergert het op lange termijn.

• Noodhulp (thuis): leg een schoon velletje papier / sigaretten vloeitje tussen polster en toongat, sluit licht en trek het eruit; herhaal indien nodig. Gebruik poederpapier spaarzaam.
• Structurele aanpak / preventie:
  1. Niet eten/drinken vlak voor of tijdens spelen.
  2. Laat kleppen open drogen na het spelen. Doe eventueel een stukje dik karton tussen de C# en het toongat, dan blijft de G# ook open staan. Je kan ook een wig gebruiken of een zogenaamde “Key Leave” om de C# open te houden.
  3. Droog de saxofoon met een doortrekwisser na elke speel sessie.
  4. Laat het instrument nog even op de standaard drogen of met de koffer open voordat je hem opbergt.
  5. Als het probleem aanhoudt kun jij met wasbenzine of zippovloeistof (in essentie hetzelfde als wasbenzine maar wordt verkocht in handige kleine blikjes met een schenktuitje) de toongat rand en de polsters schoonmaken. Als jij dan toch bij de sigarenboer bent voor de zippovloeistof en de sigaretten vloeitjes, pijpenragers zijn ook erg geschikt om polsters schoon te maken omdat ze net wat dunner zijn dan wattenstaafjes.
  6. Als het probleem nog steeds aanhoudt kun jij een paar druppeltjes wasbenzine doen op een koffiefilter of vloeipapier en deze tussen de klep doen. Druk de klep zachtjes dicht en trek de koffiefilter of het vloeipapier er uit. Dit heeft ook een licht schurende werking en moet je niet te vaak doen omdat het de levensduur van de polster verkort.
  7. Gebruik geen poederpapier of talkpoeder. Dit kan tijdelijk helpen maar verergert het op lange termijn.

Waarom nieuwe polsters soms plakken

• Olie in het nieuwe leer
  Sommige nieuwe polsters hebben nog natuurlijke oliën in de lederen toplaag; dezen plakken in het begin meer
• Behandeling/coating op het leer
  Sommige polsters zijn behandeld (o.a. met siliconenspray) om ze waterdicht te maken. Helaas zorgt dit er ook voor dat ze sneller plakken.
• Contaminatie op toongat/polster bij nieuwe instrumenten
  Nieuwe saxofoons kunnen nog fabricage resten op de toongatrand of polster hebben (polijst-/productieresten). De oplossing is om polster en toongat rand schoon te maken.
• Scherpe toongat randen (bijv. bij het octaafpijpje) kunnen de leren polster “vasthouden” en zo plakken en vroegtijdige slijtage van de polster veroorzaken. In dit geval moet de toongatrand ontbraamd worden (en mogelijk ook gevlakt).

Octaaf toongat reinigen (optioneel)

De opening van de octaafklep op de nek is klein en verstopt snel door vocht en aanslag. U kunt het gaatje af en toe schoonmaken met een pijpenrager. Het beste kunt u dan eerst het octaafklepje eraf halen.

Nek ( schoonmaken & ontkalken)

Na verloop van tijd kan er een witte laag van kalkaanslag ontstaan in de nek. Het is dan een goed idee om de nek schoon te maken met azijn. Bijkomend voordeel is dat azijn ook bacteriën dood (die vaak goed gedijen in de warme, vochtige omgeving van de nek) en ander vuil oplost. Naast azijn heb jij iets nodig om de nek af te sluiten, bijvoorbeeld een wijnkurk of tape. En een kleine schroevendraaier om de octaafklep eraf te halen.

Werkwijze

1. Het is beter om van te voren het octaafklepje te verwijderen. Hiervoor heb jij een fijne schroevendraaier nodig. Draai het schroefasje los en trek deze eruit. Mogelijk heb je een tangetje nodig om er een goed grip op te krijgen. Waarschijnlijk kun jij het klepje er dan zo af tillen.
2. Dicht vervolgens de nek af (bij het mondstuk einde) met een kurk of tape zodat hij gevuld kan worden met azijn. Ook het kleine gaatje van het octaafklepje moet afgedicht worden, bijvoorbeeld met huishoudfolie).
3. Vul de nek met azijn en laat het een half uurtje staan met het open einde omhoog. Eventueel kun jij de azijn warm (niet heet) maken dan gaat het ontkalken sneller.
4. Giet de nek leeg en spoel goed na met warm water. Nu is ook een goed moment om het octaaf toongat schoon te maken met een pijpenrager.
5. Maak de nek goed droog met een doortrekwisser en monteer het octaafklepje.

Kurk en mechaniek

• Nek‑kurk: Als het mondstuk stroef op de nek gaat is het tijd om de kurk in te vetten. Gebruik hiervoor alleen speciaal kurkvet. Gebruik kurkvet spaarzaam en niet te vaak (verkort de levensduur van de kurk).
• Nek‑tenon en receiver schoonhouden: Helaas kan ik hier geen geschikte NL vertaling voor vinden. De nek ” tenon” is het uiteinde van de nek welke in de “receiver” in de body gaat. Voor een luchtdichte verbinding is het belangrijk dat de delen schoon zijn en goed in elkaar passen. Houdt daarom de tenon en receiver vet‑ en vuilvrij met een zachte doek (eventueel met een beetje spiritus of wasbenzine). gebruik nooit vet of olie op deze delen ; dat verzamelt vuil en kan de passing verslechteren.
• Mechaniek smeren (optioneel, eens per 3 maanden bij regelmatig spelen):
  • gebruik kleppenolie in een flesje met doseernaald
  • Een minidruppel op de uiteinden van de draai‑assen is voldoende. Beweeg de klep een aantal keer heen en weer zodat de olie tussen de as trekt.
  • zorg dat de olie niet op kurk, vilt of polsters terechtkomt. Veeg geknoeide olie direct op.
  • plan 1 keer per jaar een onderhoudsbeurt. Wij maken de asjes van binnen schoon voordat we deze smeren. Dit verlengt de levensduur van het mechaniek
• Losse schroefjes / asjes kunt u handvast draaien. Stelschroefjes kunt u beter niet aankomen; dat ontregelt de regulatie.

Buitenkant saxofoon schoonmaken: lak of zilver

• Lak: afnemen met een schone microvezeldoek. Geen oplosmiddelen of schuurmiddelen.
• Zilver (verzilverd of massief): gebruik een zilverpoetsdoek voor lichte aanslag; vermijd vloeibare poetsmiddelen. Deze kunnen de polsters en het mechaniek vies maken.

De einddop (end plug / octaafbeschermer)

Deze dop beschermt het octaafmechaniek en voorkomt belasting van de nek‑ontvanger. Gebruik daarom altijd een einddop in de koffer.

Het riet

Haal het riet na het spelen van het mondstuk en laat het drogen in een goed ventilerende rietendoos of plastic reed guard. Vermijd het langdurig bewaren in dichte plastic of kartonnen hoesjes waarin rieten geleverd worden — deze houden vocht vast en verhogen het risico op schimmel of vervorming. Vervang het riet zodra je merkt dat het stugger wordt of slecht aanspreekt – dat komt vaak door haarscheurtjes of bacteriegroei. Roteer 3-4 rieten voor een langere levensduur.

FAQ

Mijn Gis‑klep blijft plakken.
Maak de klep en het toongat droog met pad paper; reinig het mondstuk en de nek (suikerresten). Speelt u vaak na iets zoets? Spoel uw mond even of drink water vóór het spelen.

Er zit een rammeltje.
Vaak een los schroefje of guard; zet handvast. Blijft het? Kom langs bij Klari‑Sax, dan gaan we opzoek naar de oorzaak.

De intonatie lijkt opeens weg.
Meestal lekken door vocht of ontregeling. laat de afdichting controleren.

De wisser zit vast!
Niet aan blijven trekken. Duw de wisser terug richting de beker of kom langs bij Klari-Sax.

Hulp nodig of een onderhoudsbeurt plannen?

Bij Klari‑Sax repareren en onderhouden we alle saxofoons – van beginnersmodel tot professioneel.

• Bekijk Reparatie en Prijzen voor tarieven en wat er in een service is inbegrepen.
• Geen eigen saxofoon (meer) maar wel spelen? Kijk bij Verhuur.
• Op zoek naar een goede gebruikte saxofoon of klarinet? Bezoek Occasions.
• Meer lezen? Blader door de Kennisbank.

Liever persoonlijk advies. Neem gerust Contact op – we helpen u graag verder.