Klarinet onderhoud tips
Er zijn een aantal zaken die u zelf kunt doen om uw klarinet in goede conditie te houden.
Voor het spelen
Het is aan te raden voor het spelen de tanden te poetsen en geen suiker te eten of drinken tijdens het spelen want dan worden de polsters vies en gaan ze plakken. Ook kan eten tussen het riet komen en dan speelt het niet meer of gaat het piepen.
Na het spelen
Het belangrijkste is dat u de klarinet altijd droog maakt voordat u deze opbergt. Dit doet u door hem uit elkaar te halen en elk deel droog te maken met een doortrek wisser. Maak ook met een doekje de uiteinden droog, daar waar het ene deel in het andere gaat. En maak af ten toe de buitenkant schoon met een zacht doekje. Na het opbergen kunt u de koffer nog even open laten staan zodat het achtergebleven vocht kan verdampen.
Het mondstuk
Maak na het spelen het mondstuk droog met een zacht doekje en berg deze op met de dop erom heen om beschadiging te voorkomen. Maak het mondstuk af en toe schoon met een tandenborstel en afwasmiddel. Gebruik geen heet water want dat kan het mondstuk verkleuren. Als er kalkaanslag op zit kunt u het mondstuk even laten staan in een beker water met een scheutje azijn waarna u het schoonmaakt met een tandenborstel. Wees echter voorzichtig met mondstukken gemaakt van “hard rubber”, zoals de meeste oude mondstukken. Deze kunnen groen verkleuren door de azijn. Een groen verkleurd mondstuk kan wel weer mooi worden gemaakt door het te schuren met heel fijn schuurpapier (korrel 1000-2000) en daarna te polijsten met een polijstmiddel voor kunststof, maar hierbij moet je erg voorzichtig te werk gaan. Schuur in geen geval de vlakke onderkant (de tafel) en de rand (de tip) van het mondstuk.
Temperatuur en luchtvochtigheid
Een houten klarinet kan niet goed tegen grote temperatuurverschillen en verschillen in luchtvochtigheid. Bij te snelle temperatuursveranderingen kan hij zelfs barsten. In de winter, wanneer er gestookt wordt, kan het hout teveel uit drogen waardoor het mechaniek vast kan gaan zitten en de ringen om de uiteinden los kunnen gaan. Mocht dit gebeuren dan kunt u het beste even bij de reparateur langs gaan maar beter is het om de klarinet niet in een erg droge ruimte te bewaren of vlak bij een warmtebron. Bij nieuwe instrumenten is het extra oppassen. Bespeel ze alleen op kamertemperatuur en houdt de luchtvochtigheid in de gaten. De ideale luchtvochtigheid is 45%-55%.
Het hout oliën
Houten klarinetten die niet in de fabriek zijn gelakt of geïmpregneerd moeten regelmatig worden geolied, elke 2 maanden tot elk half jaar, afhankelijk van hoeveel u speelt. Dit voorkomt uitdroging en barsten van het hout. Gebruik hiervoor een natuurlijke olie zoals amandelolie of lijnzaadolie (De soort uit de supermarkt, niet gekookte lijnzaadolie). Sommige soorten olie, zoals zonnebloemolie, worden plakkerig en moeten niet worden gebruikt. Gebruik ook geen minerale oliën. Dit oliën kunt u goed zelf doen. Voordat je dit doet moet de klarinet helemaal droog zijn.
Breng een klein beetje olie aan op een blokfluit wisser en doe deze met een draaiende beweging in de klarinet. De bedoeling is dat het hout er “vochtig” uitziet maar dat er geen oliedruppels zichtbaar zijn. Zorg ervoor dat er geen olie op de polsters terecht komt. Voor de veiligheid kunt u een stukje papier of plastic tussen de polster en het hout doen. Het oliën van de buitenkant van de klarinet is van minder belang. In deze video legt de Duitse klarinet bouwer Schwenk & Seggelke uit hoe u de klarinet kunt oliën: https://www.youtube.com/watch?v=gFcRYbSHkUo&t=92s. Als u de klarinet bij ons brengt voor een onderhoudsbeurt wordt hij helemaal uit elkaar gehaald en van binnen en buiten geolied. Wij gebruiken dan wat meer olie omdat er geen risico bestaat dat de polsters vies worden en laten dit een paar dagen intrekken. Ook de binnenkant van de toongaten wordt geolied zodat er minder snel water in de toongaten blijft staan.
Nieuwe klarinet
Bespeel nieuwe instrumenten niet te lang (maximaal 15-30 minuten per dag) en maak ze regelmatig droog met een wisser. In de toongaten van de bovenste triller kleppen (De a-triller) kan vocht lopen. Maak deze toongaten regelmatig droog door hard te blazen tussen de klep en met vloeipapier, want hier bestaat extra risico op scheuren. Bespeel een nieuw instrument alleen wanneer deze op kamertemperatuur is. Nieuwe klarinetten die niet door de fabrikant zijn behandeld moeten elke 2 weken worden geolied, als de klarinet van Grenadilla is. Klarinetten van andere houtsoorten (Mopane en Buxus) moeten nog vaker worden geolied.
Smeren mechaniek
Het mechaniek van de klarinet moet regelmatig worden geolied of gesmeerd. De kleppen draaien op asjes of tussen puntschroeven. Om deze soepel te laten lopen en slijtage te verminderen is olie nodig. Dit kunt u zelf bijhouden door af en toe een heel klein druppeltje olie aan te brengen op het uiteinde van de asjes, waarna u de klep een aantal keer heen en weer beweegt zodat de olie ertussen trekt. Ik raadt aan om hiervoor een “key” olie te kopen in een flesje met een doseernaald, bijvoorbeeld deze: https://www.thomann.de/nl/reka_key_oil.htm. Het nadeel hiervan is wel dat vuil aan de buitenkant van het mechaniek met de olie mee naar binnen gaat waardoor het mechaniek sneller slijt. Daarom demonteren wij tijdens een onderhoudsbeurt het mechaniek en maken deze van buiten en binnen schoon, waarna het wordt geolied.
De tapkurken
Wanneer de kurken aan de uiteinden van de klarinet (de “tapkurken”) droog aanvoelen of stroef gaan moeten deze worden ingesmeerd met speciaal kurkvet.
Onderhoudsbeurt
Naast het onderhoud dat u zelf kunt doen wordt het aangeraden om uw klarinet 1 maal per 1-3 jaar een onderhoudsbeurt te laten geven. Het instrument wordt dan helemaal uit elkaar gehaald en van binnen en buiten schoongemaakt. Het wordt gecontroleerd op lekken en slechte polsters worden vervangen. Zie hier voor meer informatie over het onderhoud dat KlariSax aanbied: https://klari-sax.nl/onderhoudsbeurt-klarinet-en-saxofoon/